Theo bản tin mới nhất từ Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, hồi 19 giờ ngày 28/8, vị trí tâm áp thấp nhiệt đới được xác định ở vào khoảng 15,3 độ vĩ Bắc; 115,1 độ kinh Đông, trên khu vực Bắc Biển Đông, cách quần đảo Hoàng Sa khoảng 360km về phía Đông Đông Nam. Sức gió mạnh nhất vùng gần tâm áp thấp nhiệt đới đạt cấp 6 - 7 (39 - 61 km/giờ), giật cấp 9, di chuyển theo hướng Tây với tốc độ khoảng 10 km/giờ.
Các dự báo cho thấy, trong vòng 24 giờ tới, áp thấp nhiệt đới này nhiều khả năng mạnh lên thành bão. Đến 19 giờ ngày 29/8, vị trí tâm bão có thể ở ngay trên khu vực quần đảo Hoàng Sa, đạt cấp 8, giật cấp 10. Nếu kịch bản này xảy ra, trong 48 giờ tới, bão số 6 sẽ di chuyển theo hướng Tây Tây Bắc với tốc độ 15 - 20 km/giờ, đi vào vùng biển từ Nghệ An đến Thừa Thiên Huế, với cường độ vẫn duy trì cấp 8, giật cấp 10.
Như vậy, chỉ ít ngày sau bão số 5, miền Trung và Bắc Bộ không những chưa có thời gian nghỉ ngơi để khắc phục hậu quả, mà còn có nguy cơ phải hứng chịu một cơn bão mới với cường độ mạnh. Điều này làm gia tăng mối lo ngại về tình trạng bão nối tiếp bão, khiến hệ lụy thiên tai chồng chất.
Thiệt hại bão số 5 chưa khắc phục hết
Bão số 5 vừa qua đã gây ra gió mạnh, sóng lớn tại vùng biển Quảng Trị – Quảng Ngãi, làm nhiều lồng bè nuôi trồng thủy sản bị hư hỏng nặng. Riêng khu vực Vũng Chùa – Đảo Yến (Quảng Trị), gần chục lồng nuôi biển bằng nhựa HDPE bị sóng đánh vỡ, thiệt hại hàng tỷ đồng. Hơn 60 hộ dân ở Cửa Hà (Thanh Hóa) rơi vào cảnh chìm trong biển nước, nhiều xã miền núi bị cô lập. Tại Sơn La, một người dân bị lũ cuốn mất tích.
Các bản tin cảnh báo sạt lở chiều ngày 28/8 của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn cũng ghi nhận lượng mưa lớn trên diện rộng tại nhiều tỉnh miền Trung và miền núi phía Bắc. Riêng Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Ngãi và Lào Cai, nhiều khu vực ghi nhận lượng mưa từ 100 đến hơn 140mm trong 24 giờ, độ ẩm đất đạt mức bão hòa trên 85%, làm gia tăng nguy cơ lũ quét, sạt lở đất.
Điều đáng lo ngại là nhiều vùng núi, đồi dốc và lưu vực sông nhỏ đang trong tình trạng “ngấm no nước”. Chỉ cần thêm một đợt mưa lớn kéo dài, nguy cơ sạt lở đất, lũ quét sẽ bùng phát trên diện rộng, uy hiếp tính mạng, tài sản người dân.
Nguy cơ mưa lớn và sạt lở đất do ảnh hưởng kép
Song song với nguy cơ cơn bão mới, các khu vực từ Thanh Hóa đến Huế được dự báo sẽ hứng chịu một đợt mưa lớn mới. Bản tin khí tượng phát lúc 21h ngày 28/8 cho biết, từ chiều tối 29/8 đến 30/8, Bắc Bộ và miền Trung sẽ có mưa to đến rất to, tổng lượng mưa phổ biến 100 - 200mm, riêng Thanh Hóa – Thừa Thiên Huế có nơi trên 350mm.
Dự báo từ ngày 30 đến 31/8, mưa lớn vẫn duy trì, tổng lượng mưa cả đợt có thể lên tới 400 - 600mm tại một số khu vực, đặc biệt là dải đất từ Thanh Hóa đến Quảng Trị. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều hồ đập, sông suối có nguy cơ đầy tràn, tiềm ẩn rủi ro vỡ đập, lũ quét và ngập úng sâu ở các vùng trũng.
Khi kết hợp với hoàn lưu áp thấp nhiệt đới, các hình thái thời tiết cực đoan như gió giật mạnh, lốc xoáy, mưa đá cũng có thể xảy ra. Đây là kịch bản thời tiết nguy hiểm, buộc các địa phương phải sẵn sàng phương án sơ tán, ứng phó trên diện rộng.
“Bão chồng bão”: Thách thức lớn trong công tác phòng chống thiên tai
Trong lịch sử, Việt Nam từng chứng kiến những năm có 2 - 3 cơn bão liên tiếp đổ bộ vào miền Trung chỉ cách nhau vài ngày. Tuy nhiên, tình huống hiện nay đặc biệt đáng lo ngại vì bão số 5 vừa qua đã gây thiệt hại nặng nề, hệ thống phòng chống, đê điều, hồ chứa và cơ sở hạ tầng nhiều nơi đang bị suy yếu.
Nguy cơ bão số tiếp theo đổ bộ ngay sau đó sẽ khiến công tác khắc phục gần như không kịp triển khai. Người dân miền Trung, vốn vừa mất mát tài sản, hoa màu, nuôi trồng thủy sản, lại phải tiếp tục di tản, đối mặt với cảnh “chưa kịp gượng dậy đã lại bị quật ngã”.
Cục Khí tượng Thủy văn nhận định, toàn bộ tàu thuyền hoạt động ở Biển Đông, đặc biệt là khu vực Hoàng Sa – Trường Sa, vịnh Bắc Bộ, đều đối mặt nguy cơ cao từ gió mạnh, sóng lớn, lốc xoáy. Trong khi đó, ven biển miền Trung, từ Nghệ An đến Quảng Ngãi, cần đặc biệt lưu ý nguy cơ triều cường, nước dâng kết hợp với mưa lớn gây ngập sâu.
Vùng nguy hiểm trong 24 - 48 giờ tới tập trung ở Bắc Biển Đông và phía bắc khu vực giữa Biển Đông (khoảng 14,5 - 18,0°N; 111,0 - 116,5°E), gió cấp 6 - 7, giật 9; cấp độ rủi ro thiên tai trên biển đạt cấp 3, tàu thuyền dễ gặp dông, lốc, sóng lớn 2 - 4 m. Trước tình huống khẩn cấp này, khuyến cáo các tỉnh ven biển từ Thanh Hóa đến Quảng Ngãi nhanh chóng kêu gọi tàu thuyền vào nơi tránh trú an toàn, đồng thời rà soát, gia cố các lồng bè nuôi thủy sản vốn đã bị hư hỏng sau bão số 5.
Ở khu vực miền núi, các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Ngãi và Lào Cai cần tổ chức lực lượng túc trực 24/24, sẵn sàng phương án sơ tán dân khỏi vùng nguy cơ cao sạt lở, lũ quét.
Nguy cơ mưa rất to gây lũ quét, sạt lở tại dải núi Bắc Trung Bộ và Bắc Bộ từ tối 29 đến 31/8; ao, bể bạt và lồng bè trên suối dễ bị dòng xiết cuốn trôi. Các hộ nuôi cần chủ động hạ mực nước ao xuống an toàn, mở xả tràn và gia cố bờ; tuyệt đối không đặt/duy trì lồng bè ở lòng suối, khe dốc khi có cảnh báo mưa lớn, đồng thời chuẩn bị điện dự phòng và sục khí đề phòng mất điện kéo dài. Các dự báo nêu tổng lượng mưa có thể 100 - 200 mm ở trung du, đồng bằng Bắc Bộ và tới 150 - 350 mm từ Thanh Hóa đến Huế, cục bộ 400 - 600 mm, làm gia tăng rủi ro sạt lở – lũ quét, cần sẵn sàng phương án di dời khỏi taluy dương và khe suối.
Các đô thị lớn như Huế, Đà Nẵng, Vinh cần triển khai lực lượng ứng cứu, khơi thông hệ thống thoát nước, tránh tái diễn tình trạng ngập sâu như trong các đợt mưa bão trước. Đặc biệt, phải tính toán đến khả năng mất điện diện rộng, ảnh hưởng đến sản xuất công nghiệp, dịch vụ và cả các hệ thống nuôi thủy sản dùng máy bơm, máy phát.
Nguy cơ áp thấp nhiệt đới mạnh lên thành bão mới khi bão số 5 chưa qua đi đã tạo ra kịch bản thời tiết “bão chồng bão” đặc biệt nguy hiểm đối với Việt Nam. Trong bối cảnh mưa lớn, sạt lở đất và ngập lụt vẫn đang diễn ra tại nhiều địa phương, sự xuất hiện của một cơn bão mới có thể khiến thiệt hại chồng chất, làm khó khăn thêm công tác cứu hộ, khắc phục hậu quả. Điều cần thiết lúc này là sự chủ động, khẩn trương của chính quyền các cấp trong công tác ứng phó, cùng với sự chuẩn bị của người dân để giảm thiểu thiệt hại. Thiên tai nối tiếp thiên tai là thách thức lớn, song với sự quyết liệt, đồng bộ trong chỉ đạo và hành động, chúng ta có thể hạn chế phần nào những mất mát có thể xảy ra.
Hải Đăng